De oplopende temperaturen in de zomer zorgen voor veel leed bij miljoenen dieren in de vee-industrie. Beelden van Eyes on Animals laten elk jaar oververhitte, naar adem snakkende varkens en kippen zien die in bloedhete veewagens lang moeten wachten tot ze eindelijk worden uitgeladen.

Dierenbescherming: Hittestress bij dierentransporten

Jaarlijks worden honderden miljoenen dieren naar Nederlandse slachthuizen getransporteerd. Op warme dagen brengt dit transport een extra risico met zich mee, namelijk het risico op hittestress. Het transport naar het slachthuis is vaak dier-onterend. Beelden van Eyes on Animals laten oververhitte, naar adem snakkende varkens en kippen zien die in bloedhete veewagens urenlang moeten wachten tot ze eindelijk worden uitgeladen.

Dieren lijden onder hittestress

De oplopende temperaturen in de zomer zorgen voor veel leed bij miljoenen dieren in de vee-industrie. Beelden van Eyes on Animals laten elk jaar oververhitte, naar adem snakkende varkens en kippen zien die in bloedhete veewagens lang moeten wachten tot ze eindelijk worden uitgeladen.

De laatste jaren zijn, mede door consequent aandringen van de Dierenbescherming richting politiek en sector, stapjes in de goede richting gezet. Er kwam een wettelijke temperatuurgrens voor veetransport, en slachterijen namen maatregelen zoals betere ventilatie en meer schaduw. Dit is echter niet voldoende om hittestress daadwerkelijk te voorkomen. Hitteprotocollen zijn de afgelopen jaren wel iets aangepast maar te vrijblijvend en de wetgeving blijft beperkt tot de (nog te hoge) temperatuurgrens. Daarom blijven verdere (wettelijke) stappen door zowel de overheid als het bedrijfsleven nodig.

Wanneer spreek je van hittestress?

Hittestress treedt op als dieren hun lichaamstemperatuur niet meer onder een bepaalde grens kunnen houden – wat die grens precies is, verschilt per diersoort en omstandigheden, maar over het algemeen is er vanaf 21 °C risico kans op het ontstaan van hittestress. Hittestress heeft allerlei negatieve gevolgen voor dierenwelzijn, zoals uitdroging en stress. Uiteindelijk kan hittestress zelfs leiden tot sterfte.

Risicofactoren hittestress

Er zijn verschillende factoren waardoor bij dieren hittestress kan ontstaan. Uiteraard de omgevingstemperatuur, maar ook de luchtvochtigheid speelt een rol (hoe hoger, hoe meer kans op hittestress). Een hoge beladingsgraad van veewagens zorgt ervoor dat dieren hun warmte minder goed kwijtraken. Ook gebrek aan ventilatie verhoogt de kans op hittestress. Veel veewagens zijn voor hun ventilatie grotendeels afhankelijk van de rijwind. Op het moment dat veewagens stilstaan (bijvoorbeeld tijdens het laden, of in de wachtrij voor het slachthuis) kan de temperatuur snel oplopen, zeker als de wagens ook nog eens in de zon staan.

Op de bres tegen hittestress

In 2019 publiceerde de Dierenbescherming samen met Eyes on Animals het rapport “Op de bres tegen hittestress”. Hierin worden de problemen beschreven, en 10 concrete maatregelen genoemd. Onze petitie om de politiek op te roepen hiermee aan de slag te gaan werd ruim 43.000 keer ondertekend. Naar aanleiding van de politieke discussie die op gang kwam door ons rapport, besloot minister Schouten in 2020 om voor Nederlands grondgebied een verbod in te stellen op veetransport vanaf 35 °C. Ook kwam er een pilot waarin exporten niet meer werden gecertificeerd als de verwachte temperaturen onderweg hoger dan 30 °C zijn. Sommige slachthuizen namen maatregelen, zoals het bouwen van een overkapping zodat wagens in de schaduw kunnen staan. Stappen in de goede richting, maar in de jaren daarna bleken deze onvoldoende om hittestress te voorkomen.

Aangenomen moties

In 2021 publiceerden we, wederom samen met Eyes on Animals, een update van het hittestressrapport. Hierin concludeerden we dat de vrijblijvende richtlijnen onvoldoende zijn om hittestress te voorkomen, en dat er een aantal punten wettelijk vastgelegd moeten worden.     In de Tweede Kamer werden vervolgens twee moties aangenomen: één over het instellen van een algeheel verbod op transport van dieren bij temperaturen boven de 30°C, en één over een maximale wachttijd van 15 minuten voor veetransporten bij aankomst op de slachterij. 

Geweldig nieuws, want de minister is dan verplicht deze moties uit te werken en te bepalen hoe hieraan uitvoering te geven. De minister gaf echter aan eerst het advies van de European Food Safety Authority (EFSA) over dierenwelzijn tijdens transport af te willen wachten. Dat terwijl er al genoeg wetenschappelijk bewijs lag, en de beelden voor zich spreken. Maar goed, het rapport verscheen in 2023 en daarin wordt geadviseerd zelfs naar 25°C te gaan voor runderen, 22° C voor vleesvarkens en 20°C voor zeugen. Dus lager nog dan de voorgestelde 30°C.

Voormalig minister Adema heeft het aanpassen van de maximale temperatuurgrens in de wet (van 35 naar 30 graden) in gang gezet – de laatste stappen voor inwerkingtreding liggen bij het nieuwe kabinet. Ook heeft hij ervoor gezorgd dat er in de zomer van 2024 een proef komt met 's nachts slachten, zodat dieren op koelere momenten van de dag getransporteerd kunnen worden. Dit was eerder niet mogelijk omdat de NVWA aangaf nachtelijk toezicht niet te kunnen regelen. Hopelijk komt hier door de proef verandering in.

Hoe nu verder?

Het is nu aan minister Wiersma om vervolg te geven aan deze ingezette richtingen. Wij dringen erop aan de wettelijke verlaging van de temperatuurgrens zo snel mogelijk door te voeren. Daarnaast dat er serieus werk gemaakt wordt van de pilot met 's nachts slachten en de mogelijke verbeterpunten die daaruit voortkomen, zodat een tropenrooster volgend jaar in alle slachterijen ingevoerd kan worden.

En ook als deze punten geregeld zijn, blijven er verbeteringen mogelijk en nodig. Denk aan het verder verlagen van de temperatuurgrens naar de door EFSA genoemde diersoortspecifieke waarden. Maar ook aan een lagere beladingsgraad van de wagens, betere ventilatie, het monitoren van het klimaat in de wagens, of het verkorten van wachtrijen voor slachterijen (ook op koelere dagen). Dit zijn punten die we bijvoorbeeld inbrengen voor de herziening van de Europese transportverordening, maar waar anders ook op nationaal niveau nog verdere stappen in gezet zouden moeten worden.