Blogopmaak
De vos onterecht aangewezen als de zondebok met de afname van weidevogels. Provincie Drenthe verleent afschotvergunning.
Naast de vos nuttigen ook kraaien, buizerds, reigers, ooievaars, meeuwen en diverse andere dieren eieren en kuikens. Moeten we al deze dieren dan maar gaan afschieten? Nee, dat is natuurlijk complete onzin! Ook de vogelbescherming geeft aan dat er veel belangrijker oorzaken zijn voor de achteruitgang van de weidevogels.
Afschotvergunning provincie Drenthe
Het gaat niet goed met de weidevogels. En jagers en sommige boeren wijzen met het grootste gemak met de beschuldigende vinger naar de vos. Terwijl er veel meer factoren zijn die in direct verband staan met de teruggang van het aantal weidevogels.
De provincie Drenthe heeft nu een vergunning afgegeven voor de afschot van vossen in het Hunzedal. Het afschieten mag met geweer voorzien van geluiddemper en met gebruik van een lichtbak. Dat is een felle lamp waarmee vanuit de auto mag worden geschenen om vossen op te sporen.
Afname belangrijkere oorzaken
Maar dat het zo slecht gaat met de weidevogels, daar zijn diverse andere (en veel belangrijkere) redenen voor: Het aantal insecten - voedsel voor veel weidevogels - is de afgelopen jaren schrikbarend afgenomen. En in geen enkel Europees land worden zoveel bestrijdingsmiddelen gebruikt als in Nederland. Daarnaast staan ook de leefgebieden van de weidevogels onder druk, o.a. door de schaalvergroting in de landbouw (ploegen / maaien), de versnippering van leefgebieden, uitbreiding van woningbouw en de aanleg van bedrijfsbouwlocaties in buitengebieden. Door sommigen wordt de vos als schuldige aangewezen, die zich soms te goed doet aan de eieren en kuikens van de weidevogels.
Uit tal van wetenschappelijke studies blijken andere oorzaken het probleem
Maar volgens de vogelbescherming is de vos zeker niet de belangrijkste oorzaak voor de achteruitgang. Dat blijkt uit tal van wetenschappelijke studies. Die studies bevestigen ook dat het grootste probleem voor de weidevogels is dat geschikte leefgebieden verdwijnen door het steeds intensievere gebruik van het boerenland.
Meer bloemrijke weilanden
Om de weidevogels te redden is het dan ook een absolute voorwaarde dat er meer geschikte bloemrijke weilanden komen waar kuikens veilig zijn en voldoende voedsel kunnen vinden.
Nu er nog zo weinig broedparen over zijn versterkt predatie in sommige regio’s het probleem voor de weidevogels. In goede weidevogelgebieden waar toch veel predatie is kunnen maatregelen genomen worden die er voor zorgen dat verschillende roofdieren niet in het gebied kunnen komen. Dat kan met tijdelijke rasters of schrikdraad. Het actief bestrijden van inheemse predatoren, zoals vossen en kraaien, vindt Vogelbescherming de allerlaatste stap.
De vos is een nuttig dier
Vossen zijn vanuit menselijk oogpunt hele nuttige dieren: Ze eten veel kleine zoogdieren zoals ratten, muizen en konijnen. Net die soorten kunnen schade toebrengen aan landbouwgewassen. De vos is dus een partner in het beperken van landbouwschade. Daarnaast ruimt hij ook heel wat zieke dieren en kadavers op.
Vossen zijn vanuit menselijk oogpunt hele nuttige dieren: Ze eten veel kleine zoogdieren zoals ratten, muizen en konijnen. Net die soorten kunnen schade toebrengen aan landbouwgewassen. De vos is dus een partner in het beperken van landbouwschade. Daarnaast ruimt hij ook heel wat zieke dieren en kadavers op.
Dit verklaart de vogelbescherming op hun website betreffende de vos en de predatie van weidevogels:
Standpunt Predatie weidevogels:
Weidevogelbeschermers en boeren met hart voor weidevogels worden vaak geconfronteerd met predatie van weidevogels. Ofwel, met eieren en kuikens die opgegeten worden door vossen, kraaien, reigers en allerlei andere dieren. Zeer frustrerend voor iedereen die veel tijd en energie steekt in de bescherming van vogels. De achteruitgang van weidevogels wordt vaak geweten aan predatie.
Wat is predatie?
Groot belang goed leefgebied
Als er voldoende geschikt leefgebied is voor weidevogels en hun kuikens dan is predatie geen gevaar voor het voortbestaan van de soort. Met geschikt bedoelen we grote gebieden van voldoende kwaliteit voor voedsel, veiligheid en voortplanting. Dat zijn gebieden met voldoende hoge waterstand en met flinke stukken kruidenrijk grasland met veel insecten. Want fitte kuikens die makkelijk aan eten kunnen komen, kunnen zich langer verstoppen en hebben zo minder last van predatie. Een gruttokuiken dat opgroeit in kruidenrijk grasland heeft een veel grotere kans om als volwassen broedvogel terug te keren, dan een kuiken dat opgroeit in intensief raaigrasland. Kortom, de kwaliteit van het gebied waar weidevogelkuikens opgroeien, heeft grote invloed op hun overlevingskansen op korte én lange termijn.
Predatoren doden?
Nu de aantallen weidevogels in bepaalde regio’s maar blijven afnemen klinkt de roep om predatoren te doden steeds luider. Als predatoren beschermde nesten leeghalen is dat zeer frustrerend voor de boeren, vrijwilligers en natuurbeschermers die zich gepassioneerd voor weidevogels inzetten. Vogelbescherming begrijpt deze frustratie. Anderzijds kunnen we als natuurbeschermingsorganisatie niet om het feit heen dat predatie een natuurlijk fenomeen is.
Het doden van roofdieren is volgens Vogelbescherming alleen in uiterste gevallen een optie. Daarvoor hebben we een afwegingskader opgesteld. Vóór alles geldt: werk uitsluitend op basis van systematisch verzamelde feiten en de best beschikbare kennis. Eerst doordenken, dan pas doen en altijd de effecten monitoren.
Afwegingskader als basis voor een gebiedsaanpak-op-maat voor weidevogels
De eerste stap is te bepalen wat de waarde van het gebied is voor weidevogels. Heeft het gebied voldoende omvang én broedparen? Vervolgvraag: is het leefgebied van voldoende kwaliteit voor alle broedfases? Dat betekent een hoog waterpeil, voldoende openheid en rust, voldoende oppervlakte kruidenrijk grasland en voldoende kuikenland. Een analyse van Alterra (2014) laat zien dat maar weinig gebieden in Nederland optimaal voor weidevogels zijn ingericht en beheerd. Daar valt de grote winst te boeken.
Toekomstperspectief: Red de Rijke Weide
Ons doel blijft om weidevogels weer goede kansen te geven in Nederland. We willen 200.000 hectare agrarisch gebied creëren met voldoende bloemrijk grasland: een ‘rijke weide’. Niet alleen weidevogels profiteren daarvan, maar ook planten, vlinders en bijen. Daarmee krijgt ca. 20 procent van het Nederlandse boerenland weer de uitstraling die het ooit had. Tientallen weidevogelboeren bewijzen nu al dat het kan: een gezond boerenbedrijf met veel aandacht voor natuur en weidevogels.
Met de campagne Red de Rijke Weide brengt Vogelbescherming partijen bij elkaar die werken aan de noodzakelijk omslag in het landelijk gebied. (Bron: www.vogelbescherming.nl)
Weidevogelbeschermers en boeren met hart voor weidevogels worden vaak geconfronteerd met predatie van weidevogels. Ofwel, met eieren en kuikens die opgegeten worden door vossen, kraaien, reigers en allerlei andere dieren. Zeer frustrerend voor iedereen die veel tijd en energie steekt in de bescherming van vogels. De achteruitgang van weidevogels wordt vaak geweten aan predatie.
Predatie kan een probleem zijn, maar het is niet de belangrijkste oorzaak van de teruggang van weidevogels. Dat blijkt uit tal van wetenschappelijke studies.
Verdwijnen geschikt leefgebied
Het grootste probleem voor de weidevogels is het verdwijnen van geschikt leefgebied door het steeds intensievere gebruik van het boerenland. Om de weidevogels te redden is het dan ook een absolute voorwaarde dat er meer geschikte bloemrijke weilanden komen waar kuikens veilig zijn en voldoende voedsel kunnen vinden.
Nu er nog zo weinig broedparen over zijn versterkt predatie in sommige regio’s het probleem voor de weidevogels.
In goede weidevogelgebieden waar toch veel predatie is kunnen maatregelen genomen worden die er voor zorgen dat verschillende roofdieren niet in het gebied kunnen komen. Dat kan met tijdelijke rasters of schrikdraad. Het actief bestrijden van inheemse predatoren, zoals vossen en kraaien, vindt Vogelbescherming de allerlaatste stap.
Als eieren en kuikens van weidevogels worden opgegeten door roofdieren, is er sprake van predatie. Dat doen bijvoorbeeld vossen, marters en ratten. Maar ook katten. Vogels kunnen ook andere vogels prederen: een boomvalk vangt boerenzwaluwen, reigers eten eendenpullen, de buizerd vangt ook weidevogelkuikens en kraaien lusten graag een weidevogelei.
Als er voldoende geschikt leefgebied is voor weidevogels en hun kuikens dan is predatie geen gevaar voor het voortbestaan van de soort. Met geschikt bedoelen we grote gebieden van voldoende kwaliteit voor voedsel, veiligheid en voortplanting. Dat zijn gebieden met voldoende hoge waterstand en met flinke stukken kruidenrijk grasland met veel insecten. Want fitte kuikens die makkelijk aan eten kunnen komen, kunnen zich langer verstoppen en hebben zo minder last van predatie. Een gruttokuiken dat opgroeit in kruidenrijk grasland heeft een veel grotere kans om als volwassen broedvogel terug te keren, dan een kuiken dat opgroeit in intensief raaigrasland. Kortom, de kwaliteit van het gebied waar weidevogelkuikens opgroeien, heeft grote invloed op hun overlevingskansen op korte én lange termijn.
Intensivering landbouw
Goede weidevogelgebieden zijn de afgelopen decennia steeds schaarser geworden. Een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van weidevogels is de intensivering van de landbouw. De grootschalige weidelandschappen met een te lage grondwaterstand en eentonig raaigras dat vaak en vroeg in het jaar gemaaid wordt, bieden weidevogels te weinig voortplantingskansen. Maar ook stadsuitbreiding, wegenaanleg en de toenemende recreatie kunnen op gebiedsniveau belangrijke negatieve factoren zijn.
Er is nog maar weinig echt geschikt leefgebied voor weidevogels in Nederland. In nog maar enkele gebieden vinden we nog grote aantallen weidevogels. Het is effectief om het beheer te concentreren in deze zogeheten weidevogelkerngebieden. Boeren en natuurterreinbeheerders nemen daar samen extra maatregelen om de weidevogels te helpen overleven. Voor de vogels is dat geen probleem, ze zitten graag in grote concentraties; zo kunnen ze zich beter verdedigen tegen de meeste predatoren. Dat is ook nodig, want die weidevogelconcentraties blijken juist ook aantrekkelijk voor predatoren. Soms blijken predatoren flinke schade te kunnen aanrichten in die kerngebieden. Maar een goede gezonde weidevogelpopulatie is daar tegen bestand. Het aantal weidevogels en het aantal goede grotere gebieden is echter inmiddels zo klein dat predatie ook in deze gebieden grote impact kan hebben.
Nu de aantallen weidevogels in bepaalde regio’s maar blijven afnemen klinkt de roep om predatoren te doden steeds luider. Als predatoren beschermde nesten leeghalen is dat zeer frustrerend voor de boeren, vrijwilligers en natuurbeschermers die zich gepassioneerd voor weidevogels inzetten. Vogelbescherming begrijpt deze frustratie. Anderzijds kunnen we als natuurbeschermingsorganisatie niet om het feit heen dat predatie een natuurlijk fenomeen is.
Het doden van roofdieren is volgens Vogelbescherming alleen in uiterste gevallen een optie. Daarvoor hebben we een afwegingskader opgesteld. Vóór alles geldt: werk uitsluitend op basis van systematisch verzamelde feiten en de best beschikbare kennis. Eerst doordenken, dan pas doen en altijd de effecten monitoren.
Afwegingskader als basis voor een gebiedsaanpak-op-maat voor weidevogels
De eerste stap is te bepalen wat de waarde van het gebied is voor weidevogels. Heeft het gebied voldoende omvang én broedparen? Vervolgvraag: is het leefgebied van voldoende kwaliteit voor alle broedfases? Dat betekent een hoog waterpeil, voldoende openheid en rust, voldoende oppervlakte kruidenrijk grasland en voldoende kuikenland. Een analyse van Alterra (2014) laat zien dat maar weinig gebieden in Nederland optimaal voor weidevogels zijn ingericht en beheerd. Daar valt de grote winst te boeken.
Tot slot: is het nestsucces (percentage uitgekomen nesten) en het broedsucces (aantal uitgevlogen jongen per gestart nest) in het gebied structureel onvoldoende om de populatie in stand te houden en zo ja, is er systematisch verzameld bewijs waar het aan ligt? Daarna kan worden nagedacht over manieren om de predatoren te weren, bijvoorbeeld met schrikdraad.
Ons doel blijft om weidevogels weer goede kansen te geven in Nederland. We willen 200.000 hectare agrarisch gebied creëren met voldoende bloemrijk grasland: een ‘rijke weide’. Niet alleen weidevogels profiteren daarvan, maar ook planten, vlinders en bijen. Daarmee krijgt ca. 20 procent van het Nederlandse boerenland weer de uitstraling die het ooit had. Tientallen weidevogelboeren bewijzen nu al dat het kan: een gezond boerenbedrijf met veel aandacht voor natuur en weidevogels.
Met de campagne Red de Rijke Weide brengt Vogelbescherming partijen bij elkaar die werken aan de noodzakelijk omslag in het landelijk gebied. (Bron: www.vogelbescherming.nl)
Deel dit bericht over de vos en weidevogels:
Deel dit artikel met je vrienden:
Verkiezingen Europese parlement op 6 juni 2024: "Cruciaal voor onze natuur"
De kwalijke invloed van de agro-lobby
Het broedseizoen gaat weer van start, dus hou je kat voorlopig binnen.
Zembla: Glyfosaat, de goedkeuring van gif
Beleef de lente met de Vogelbescherming
Tweede Kamer kijkt weg van dierenleed
Kerncentrales zijn niet de oplossing voor het klimaatprobleem
Europese Commissie wil wolf minder beschermen
Organisatie "Dier en Recht" start rechtszaak tegen kalverenslachterij "VanDrie" over illegale transporten Ierse kalfjes
Wise Nederland - Missie en Visie
WISE zet zich in voor 100% hernieuwbare energie: een schone, veilige en eerlijke energievoorziening voor nu en later, voor iedereen.
De transitie naar een wereld zonder fossiele– en kernenergie is technisch, financieel en praktisch haalbaar. Lees verder
Partij voor de dieren
De Aarde is met haar natuurlijke rijkdommen van levensbelang voor elke vorm van leven. Ze biedt onderkomen aan een enorme verscheidenheid van ecosystemen, planten- en diersoorten. Maar het gaat slechter dan ooit met onze planeet. Het is tijd voor radicaal andere keuzes, waarbij we de planeet centraal stellen in al het beleid. Lees verder
Help de Nederlandse natuur - Help mee: Natuurmonumenten maakt zich samen met alle donateurs, leden en vrijwilligers sterk voor de natuur in Nederland. En dat is hard nodig. Slechts 15 procent van Nederland bestaat nog uit natuur. Ons doel is een natuurlijker Nederland voor iedereen. Met meer ruimte voor natuur en cultuurhistorie. Daarbij kunnen we jouw hulp goed gebruiken.